Een spirituele route

We leven in een wereld, waarin veel wordt gezien als 'maakbaar'. En het kan niet ontkend worden, dat het menselijk vernuft veel technische vooruitgang heeft gerealiseerd. Ook ik maak er dankbaar gebruik van. De maakbaarheid van de werkelijkheid en de 'groeifactor' (bijvoorbeeld van de economie) zijn echter twee aspecten, die in het zoekproces van krimp als kans geen allesoverheersende rol spelen.

Ik ga ervan uit dat het zoeken naar nieuwe wegen voor geloof en kerk allereerst een spirituele zoektocht zal zijn. Niet de organisatorische vragen zullen leidend zijn voor de route die gevolgd moet worden, maar het vermogen om in de basale realiteit van alledag mogelijkheden te ontdekken, die ons zicht geven op onze bestemming. Van de pastor/voorganger vraagt dit de vaardigheid om zich op een authentieke manier te ontwikkelen als een geestelijk leider.

De VPW Nederland (Beroepsvereniging van r.-k. pastores) heeft het Geestelijk leiderschap sinds enkele jaren tot kern van de pastorale beroepsuitoefening bestempeld. Onlangs is er een brochure verschenen met de titel 'Mijn ziel verlangt' (bestellen kan hier). Daarin schrijft emeritus hoogleraar Tjeu van Knippenberg wat hij verstaat onder geestelijk leiderschap:

Geestelijk leiderschap is erop gericht
mensen bij elkaar te brengen om samen
zicht te krijgen op hun bestemming,
hen te inspireren in het realiseren van die bestemming
en de condities ervoor te scheppen.

Van Knippenberg werkt ieder van deze elementen verder uit. Ik probeer dat kort weer te geven.

• bij elkaar brengen gaat over het leggen van verbindingen, die deels al voorhanden zijn, maar deels ook nog gerealiseerd moeten worden. De relaties komen tot stand op basis van een gedeelde spiritualiteit
• zicht krijgen op bestemming: de prediking van Jezus is gericht op het naderbij brengen van Gods koninkrijk, d.w.z. op het realiseren van een bezield verband. 'Wij maken het niet, maar kunnen er iets van gewaar worden in tekens', aldus de schrijver. In tekens wordt de onderliggende betekenis van de werkelijkheid zichtbaar. 'Om die waar te nemen moet je reframen, veranderen van perspectief, de gewone manier van kijken bijstellen.
• inspireren: de geestelijk leider moet gefocust zijn  op het buitengewone in het gewone. Hij/zij moet mensen inspireren tot aandachtige waarneming.
• condities scheppen: 'Hoe hooggestemd het ideaal van geestelijke leiding ook klinkt, het laat zich slechts realiseren via de tastbare wereld waarvan wij deel uitmaken, en wel via goed management. ... Planning, met in het verlengde de uitvoering, de controle en de bijsturing daarvan, zijn essentiële onderdelen van leiderschap.'

Kenmerkend voor deze omschrijving vind ik, dat de basale realiteit zowel beginpunt als eindpunt is, als het ware de omsluiting van wat in het hart staat: namelijk het zicht krijgen op de bestemming en het inspireren. Dat betekent dat we de realiteit van de krimp niet rechtstreeks kunnen aanpakken, maar slechts via de omweg van het bijstellen van de gewone manier van kijken en het inspiratie vinden in dat reframen.

Deze route is in essentie een spirituele route.